ΦΟΒΟΣ-ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΝΙΚΟΥ

Επίκαιρο θέμα ο φόβος, η ανασφάλεια, ο πανικός και όλα τα συναφή του φόβου, ας αναφερθούμε με λίγα λόγια στο συναίσθημα του φόβου στην προσπάθεια να τον εξορκίσουμε απλά μιλώντας για αυτόν.

Ο φόβος είναι ακριβώς  αυτό το συναίσθημα που μας προστατεύει αλλά και πολλές φορές μας ταλαιπωρεί δημιουργώντας  σοβαρά προβλήματα στις κοινωνικές συμπεριφορές μας αλλά και στην υγεία μας. Στα περισσότερα  άτομα που ήρθαν να ζητήσουν βοήθεια για τις κρίσεις πανικού που παρουσίαζαν, ο φόβος αποτελούσε την κύρια αιτία για την κατάσταση τους. Ο ανομολόγητος φόβος για κάποιες τραυματικές εμπειρίες  και η υποσυνείδητη επιθυμία αποφυγής της αντιμετώπισης τους, τους οδηγούσαν σε κρίσεις πανικού. Με εργαλείο τις θεραπευτικές τεχνικές της μεθόδου ΘΗΤΑ μπορέσαμε να βρούμε σε σύντομο χρονικό διάστημα, τις αιτίες και τις βασικές πηγές του φόβου, να δουλέψουμε πάνω σε αυτές και τα άτομα να  ανακτήσουν την ηρεμία τους, να αισθανθούν και πάλι ασφαλείς και υγιείς.

Ο φόβος αποτελεί ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που προκαλείται από την συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής. Είναι ένας μηχανισμός προστατευτικού χαρακτήρα, μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη. Ορίζεται ως συναισθηματική αντίδραση απέναντι σε φυσικό ή συναισθηματικό κίνδυνο, υπαρκτό ή μη υπαρκτό.  Το συναίσθημα αυτό είναι ήδη προγραμματισμένο στο νευρικό σύστημα από την στιγμή που γεννηθήκαμε και λειτουργεί ως ένστικτο επιβίωσης απέναντι στην αίσθηση του κινδύνου, απέναντι σε κάθε στιγμή που αισθανόμαστε ανασφαλείς. Είναι η προστασία, ένα είδος συναγερμού που προετοιμάζει και προειδοποιεί να είμαστε προσεκτικοί με κάτι. Εμφανίζεται με πολλές μορφές: ταραχή, ανησυχία, άγχος, νευρικότητα, ένταση, τρόμος, φοβίες, κρίσεις πανικού.

Αυτό το είδος του ψυχολογικού φόβου δημιουργείται πάντα για κάτι που μπορεί να συμβεί, κι όχι για κάτι που συμβαίνει τώρα. Εσύ είσαι στο εδώ και τώρα, ενώ ο νους σου είναι στο μέλλον. Αυτό δημιουργεί ένα αγχώδες κενό. Και αν είσαι ταυτισμένος με το νου σου και έχεις χάσει την επαφή σου με τη δύναμη και την απλότητα του Τώρα, αυτό το αγχώδες κενό γίνεται ο μόνιμος σύντροφος σου. Πάντα μπορείς να τα βγάλεις πέρα με την παρούσα στιγμή, αλλά δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με κάτι που είναι μόνο μια νοητική προβολή, δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με το μέλλον.
Όσο είσαι ταυτισμένος με το νου σου, το εγώ κυβερνάει τη ζωή σου. Επειδή δεν έχει αληθινή υπόσταση και παρά τους περίτεχνους αμυντικούς μηχανισμούς του, το εγώ είναι πολύ ευάλωτο και ανασφαλές, και θεωρεί ότι απειλείται διαρκώς. Αυτό ισχύει ακόμα και όταν το εγώ διαθέτει μεγάλη αυτοπεποίθηση. Θυμήσου ότι το συναίσθημα είναι η αντίδραση του σώματος σου στο νου σου. Τι μήνυμα δέχεται συνεχώς το σώμα από το εγώ, τον ψεύτικο εαυτό που είναι κατασκευασμένος από το νου; "Κίνδυνος! Απειλούμαι!" Και ποιο είναι το συναίσθημα που προκαλείται από αυτό το αδιάκοπο μήνυμα; Φόβος.

Η ψυχοφυσιολογική αντίδραση του φόβου είναι αποτέλεσμα διέγερσης του αμυντικού συστήματος με το οποίο είναι προικισμένος ο άνθρωπος. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την αντίδραση αυτή είναι μια περιοχή του που ονομάζεται αμυγδαλή, η οποία είναι μέρος του μεταιχμιακού συστήματος, το οποίο σχετίζεται με τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Η αμυγδαλή δέχεται πληροφορίες από το θάλαμο (τον ενδιάμεσο σταθμό οπτικών κι ακουστικών οδών) και μάλιστα οι πληροφορίες φτάνουν στην αμυγδαλή νωρίτερα από ότι φτάνουν στο φλοιό. Έτσι η άμεση αυτή προβολή του θαλάμου μπορεί να διεκπεραιώνει σύντομα αρχέγονες συναισθηματικές αποκρίσεις, κάτι που είναι σημαντικό σε περίπτωση κινδύνου. Με άλλα λόγια εξηγεί το γιατί είμαστε ικανοί να αντιδράσουμε σχεδόν αστραπιαία στον κίνδυνο, προτού προλάβουμε να σκεφτούμε και να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει. Επίσης ο θάλαμος προετοιμάζει την αμυγδαλή να δεχθεί προβολές από ανώτερα φλοιώδη κέντρα, όπως είναι ο κοιλιακός έσω προμετωπιαίος φλοιός, που μεταφέρουν πιο πολύπλοκες πληροφορίες για τη γνωστική αντιπροσώπευση του συναισθήματος, ώστε να δημιουργηθεί συνειδητή συναισθηματική εμπειρία.  Ειδικά για το συναίσθημα του φόβου, η προβολή του θαλάμου στην αμυγδαλή είναι πολύ σημαντική και μάλιστα οι πληροφορίες που μεταβιβάζει φθάνουν σ’ αυτήν ταχύτερα από τις αισθητικές πληροφορίες του φλοιού. Επομένως, η άμεση αυτή προβολή του θαλάμου επιτρέπει την ταχεία δραστηριοποίηση της αμυγδαλής σε αρχέγονα συναισθηματικά ερεθίσματα, ειδικά υπό το καθεστώς απειλής.

 Όπως όλα τα συναισθήματα, έτσι και ο φόβος έχει κλίμακες, μπορεί να είναι ήπιος, μέτριος, έντονος, ανάλογα πάντα με την κατάσταση και το πρόσωπο που τον βιώνει. Επίσης μπορεί να είναι σύντομος αλλά επίσης να διαρκέσει πολύ. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι υποχείριοι αυτού του συναισθήματος χωρίς να το γνωρίζουν και το συνειδητοποιούν τον μόνον όταν παίρνει μια από τις πιο οξείες του μορφές. Πολλές φορές καταστάσεις που μας δημιουργούν φόβο είναι άσχετες με τον κίνδυνο’’ ζωή ή θάνατος’’ και μας κρατούν πίσω χωρίς κανένα λόγο. Κάποια τραύματα ή τραυματικές εμπειρίες μπορεί να προκαλέσουν μια αντίδραση φόβου μέσα μας, που είναι δύσκολο να καταστείλει. 

Το ανθρώπινο είδος είναι «προγραμματισμένο» βιολογικά και ψυχολογικά να αντιδρά με φόβο στα ίδια ερεθίσματα, σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Το αντικείμενο των φοβικών αντιδράσεων λοιπόν έχει άμεση σχέση με το ένστικτο επιβίωσης του ανθρώπου και τα χαρακτηριστικά εκείνα που αποτελούσαν πάντα ένδειξη απειλής για την επιβίωσή του όπως τα ύψη, τα ζώα που κινούνται και ελίσσονται γρήγορα, που εμφανίζονται ξαφνικά, που έχουν περίεργη όψη, το σκοτάδι, οι ανοικτοί και μη προφυλαγμένοι χώροι, η θέα του αίματος. Αντικείμενα ή καταστάσεις που δεν έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά αλλά είναι πραγματικά επικίνδυνα στη σύγχρονη εποχή δύσκολα θέτουν το υπόβαθρο για την εκδήλωση φόβου ή μιας φοβίας. Πράγματι, ο άνθρωπος σήμερα δεν φαίνεται να έχει αναπτύξει φοβία για τα αυτοκίνητα, το κάπνισμα, το νέφος, τα όπλα, για τα κινητά τηλέφωνα, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.  Ο φόβος μοιάζει να έχει πολλά παρακλάδια. Υπάρχει ο φόβος της απώλειας, ο φόβος της αποτυχίας, ο φόβος της δημόσιας έκθεσης, ο φόβος για το σκοτάδι, για τα ύψη, ο φόβος της αποτυχίας, της απόρριψης, ο φόβος να μην πληγωθούμε και ούτω καθεξής. Τελικά, όμως, κάθε φόβος είναι ο φόβος του θανάτου του εγώ, ο φόβος της εκμηδένισης. Για το εγώ, ο θάνατος παραμονεύει πάντα στη γωνία. Σε αυτήν την κατάσταση της ταύτισης με το νου, ο φόβος του θανάτου επηρεάζει κάθε πλευρά της ζωής.

Οι άνθρωποι τείνουν να αποφεύγουν τις καταστάσεις ή τα πράγματα που τους κάνουν να αισθάνονται ανασφαλείς ή αβέβαιοι. Αλλά αυτό δεν τους βοηθά να ξεπεράσουν το φόβο, στην πραγματικότητα η αποφυγή ενισχύει το φόβο και τον διατηρεί πιο ισχυρό. Ο καλύτερος τρόπος να απαλλαγούμε από τους προσωπικούς μας δαίμονες είναι να εκθέσουμε τους εαυτούς μας απέναντι σε αυτούς, να τους αντιμετωπίσουμε, να δουλέψουμε με σκοπό την προσωπική μας ελευθερία, απολαμβάνοντας ένα υγιές παρόν.